Bu bahar oxuma, bülbül, sən allah.
Zülmətdir,
Yoluna şam tutanın yox.
Şuşan ağlar qaldı, köçdü el-oba
Şirin cəhcəhinə dəm tutanın yox.
Sən Cıdır düzündə cəh-cəh vuranda
Qədir hay verərdi sənə bir anda.
İndi bu dağlardan didərgin olduq,
İndi bu dağların Qədirləri yox.
Elsiz dağ da susar, bulaq da dinməz,
Qədirsiz Şuşada qədrin bilinməz.
Bu bahar oxuma, bülbül, sən allah.
Daşaltı çayının kəsilib səsi,
Bizsiz o kükrəməz, o, coşa bilməz.
Vallah, inanmıram, bülbül nəğməsi,
Hayastan dilinə uyuşa bilməz.
Oxuma, oxuma, bülbül, sən allah.
Açma xanbülbül, açma, sən bu il,
Görürsən, bu bahar bizimçün deyil.
Axı, Əhmədlərin, Məhəmmədlərin
Qanıyla sulanmış çiçəklər bu il.
Ötdü günlərimiz ahlı, amanlı,
Sənin hikmətini o əliqanlı
Çöllərin gədəsi anlaya bilməz
O yerlər bizimçün darıxmırmı bəs?
Bizsiz Şuşamızda nələr baş verir?
Allah bizə ümid, ona aş verir.
Çiçək kimi zərif, su kimi şaqraq,
Muğam kimi kövrək, anam Qarabağ,
Nəğməli qəlbinlə söylə, sən bu gün
Cəllad tapdağına bəs necə dözdün?
Qoy bəhər verməsin bu il bu torpaq,
Düşmən məzarına o dönsün ancaq!
Bizim oylağımız o qəlbi dağlar,
Muğam pıçıldayan ayna bulaqlar,
Daşaltı çayının daş dələn səsi,
Şuşa qalasının “Ərim gəldi”si,
Dərin dərələrin daşğın selləri,
Natəvan şeirinin “qərənfilləri”,
San qayadakı bülbül nəvası,
Nəvvabın, Xudunun yurdu – yuvası,
Nal tökən dağların dar keçidləri,
Şuşanın kaşıdan göy məscidləri,
Yarış meydanları, cıdır düzləri,
Ulu Pənah xanın ayaq izləri
Görən, bizim üçün darıxmırmı bəs?
Boz qarğa bülbülə tay ola bilməz.
Yaxşı ki, ayağı yoxdur onların,
Onlar da bizimtək, yoxsa, qaçardı.
Onda bu gün kimi gələcəkdə də
Zülmə, haqsızlığa haqq əl açardı.
Bu ilki bahardan bizə nə?
Vallah, Gəlsə də, bu bahar bizimçün deyil.
Oxuma, oxuma, bülbül, sən allah,
Açma, xarıbülbül, açma, sən bu il.
OKUMA, BÜLBÜL – Bahtiyar VAHABZADE *
Türkçeye Aktaran: Erdal KARAMAN
Bu bahar okuma, n’olur, ey bülbül.
Zulmettir,
Yoluna ışık tutanın yok.
Şuşan ağlamakta, göçtü el oba
Tatlı nağmelerine ses veren yok.
Sen Cıdır Yaylası’nda şakıyanda
Kadir ses verirdi sana bir anda.
Şimdi bu dağlardan didergin olduk,
Şimdi bu dağların Kadirleri yok.
Elsiz dağ da susar, bulak da dinmez,
Kadirsiz Şuşa’da kadrin bilinmez.
Vallahi, inanmam, bülbül nağmesi,
Hayastan diline uygun düşemez
Okuma, okuma bülbül, ne olur!
Açma Harıbülbül, açma sen bu yıl,
Görürsün, bahar bizim için değil.
Zaten Ahmetlerin, Mehmetlerin
Kanıyla sulanmış çiçekler bu yıl.
Geçti günlerimiz ahlı vahlı,
Senin hikmetini o eli kanlı
Çöllerin köleleri anlayamaz
Bak, o yerler özlemini çeker mi?
Bizsiz Şuşa’mızda neler baş verir?
Allah bize ümit, ona aş verir.
Çiçek gibi zarif, su gibi şakrak,
Mugam gibi gevrek, anam Karabağ,
Nağmeli kalbinle söyle, sen bugün
Cellat postalına nasıl dayandın?
Koy meyve vermesin bu il bu toprak,
Düşmanın mezarına dönsün ancak!
Bizim oylağımız o kalbi dağlar,
Mugam fısıldayan ayna bulaklar,
Taşaltı Çayı’nın taş delen sesi,
Şuşa Kalesi’nin “Erim geldi’’si,
Derin derelerin taşkın selleri,
Natevan şiirinin karanfilleri,
San kayadaki bülbül nevası,
Nevvab’ın, Hudu’nun yurdu yuvası,
Nal döken dağların dar geçitleri,
Şuşa’nın güzide gök mescitleri,
Yarış meydanları, Cıdır düzleri,
Ulu Penah Han’ın ayak izleri
Bak, bizim hasretimizi çeker mi?
Boz karga bülbüle denk olamaz.
Yahşı ki ayağı yok onların,
Onlar dahi bizim gibi kaçardı.
O gün bugün gibi gelecekte de
Zulme, haksızlığa hak el açardı.
Bu iki bahardan bize ne?
Vallah! Gelse de bu bahar bizimçün değil.
Okuma, okuma bülbül, n’olur,
Açma, Harıbülbül, açma, sen bu yıl.
Mayıs, 1994
Bahtiyar VAHABZADE (1925-2009)*
Bahtiyar Vahabzade, Sovyetler Birliği döneminde vatanının azat olmasını dört gözle bekler. Baskı ve tazyiklere rağmen eserlerinde rumuzlarla Azerbaycan’ın bağımsız olması gerektiğini dillendirir. Nihayet beklediği gün gelir, ülkesi istiklaline kavuşur. Fakat bu süreçte ülke en güzide toprakları olan Karabağ’ı kaybeder. Binlerce Karabağlı, yurtlarından yuvasından didergin yani ayrı düşer.
Şairin yüreği vatanın elden çıkmasına dayanamaz. Karabağ’ın acısını kalbinin derinliklerinde hisseder. İşgal yıllarında, Karabağ için yas tuttuğu demlerde kaleme aldığı şiirinde bülbülden her zamanki gibi şakımamasını, Karabağ’da yetişen bülbüle benzeyen Harıbülbül çiçeğinden bu yıl çiçek açmamasını istemek suretiyle matemine ortak olmasını arzu eder. Vahabzade, son nefesine kadar Karabağ’ın işgalden kurtulması için mücadele verir. Ne yazık ki o, bu güzel beldenin geri alınmasına şahit olamaz. Kim bilir bugünleri görseydi, belki bülbülden tıpkı eski günlerdeki gibi şarkılarını terennüm etmesini, Harıbülbül’ün etrafa tekrar şen şakrak gülücükler saçmasını isterdi.