Çeviri: İbrahim TÜRKHAN
Yorgunluğun dördüncü şiiri yazıldı,
Dört bir yanın alaca bulaca olduğu
İlkbaharın başında.
Kıştan kalan kar,
Ekinoks gününde bile
Duruyorken hâlâ yeryüzünde.
Tosor’un¹ büyük caddesi,
Karın erimesinden dolayı çamurlu,
Kalkak’ın geniş yamacı, apak kardı.
İşte tam o günlerde,
Don² Nehri’nden geçiyorken,
Adressiz bir kurşun ile
Kurban oldu Osman Amcam.
Bir sürü atlı geldi,
Sokakları geçerek.
Terleyen ala bir ata
Şarıp’ı da yükleyerek.
Köy halkı çocuk demeden,
Büyük demeden toplanıp
Sessizce baka kaldık şaşırıp.
Şu bizim Kökümbek’in oğlu Şarıp,
Takmış kalpağını,
Kulağının arkasına kıvırıp.
Şarıp’ı kime sorsanız, ‘yiğit’ derdi.
-Yiğit olsa cepheden neden kaçsın?
-Kaçıp geldiyse, “Karanlık Mağara”da
Neden yalnız başına yatsın?
-Günler geçer mi kaçak yaşayarak?
Sorular başı karlı zirve oldu;
Sarp yamaçlı karlı zirve.
Çocukluk aklım ise sisli puslu.
Balık gibi göz kırpmadan,
Bekledim sadece çamurun
Sesini duyup.
Oğlu idi Şarıp,
Usta Kökümbek’in.
Bilememiş,
Cepheden kaçıp geleceğini.
Bilememiş zaten hiç kimse!
Öğrenince,
Oğlunun kaçıp geldiğini,
İnce kumaşlı havlusuna elini silip
Dudağındaki asmayını³ tükürerek
Şöyle söyledi Kökümbek:
– Böyle olacağına, ölsen olmaz mıydı?
… Kurşuna gelerek ölseydin?
Övünerek yaşamaz mıydım, bu halka!..
Başka da söz çıkmadı dudaklarından,
Başını çevirerek gözden kayboldu
Arkasına bakmadan…
O günün akşamıydı,
Kapattıkları ambarda,
Şarıp’ın asılıp öldüğünü söylediler.
Uzakta,
Küf kokulu ambarın önünde,
Sadece anası gözyaşı döküp
Oturuyordu yas tutarak.
¹ Tosor- Isık Göl’ün güney kıyısında yer alan köy.
² Don Nehri: Rusya’da bir nehir.
³Asmay (Nasıbay)- Dudağın içine konulan, keyif verici ot karışımı.
Omor SULTANOV*
Kırgız edebiyatının en büyük şairlerinden biri olan Omor Sultanov, 1935 yılında Kırgızistan’ın Isık Göl Eyaleti’ne bağlı Ceti Ögüz ilçesinin Tosor köyünde dünyaya gelmiştir. 1953 yılında ortaöğrenimini tamamlamış ve Kırgız Devlet Üniversitesinin Filoloji Fakültesinden 1959 yılında mezun olmuştur. SSCB Yazarlar Birliği Teftiş Komitesinde üyelik, Alıkul Osmonov Edebiyat Topluluğunda yöneticilik, Kırgızistan Yazarlar Birliğinde 1971-1985 yılları arasında kâtiplik ve 2007-2009 yılları arasında da genel başkanlık görevlerinde bulunmuştur. Canı Ala Too edebiyat dergisinin genel yayın müdürlüğünün yanı sıra, Isık Göl’ü Koruma Derneği’nin başkanlığını, Kırgızistan Uluslararası Edebiyat Akademisi’nin genel müdürlüğünü ve Türk Dünyası Yazarlar Birliği’nin eş başkanlığını da yapmıştır.
İlk şiirleri üniversite yıllarında çeşitli gazete ve dergilerde yayımlandıktan sonra, ilk şiir kitabı ise Too Kündörü (Dağ Günleri) adıyla 1961 yılında yayımlanmıştır. Kırgızca ve Rusça otuz civarında kitabı bulunmakta olup bir kısmı ondan fazla dile çevrilmiş; kendisi de bir çevirmen olarak, Rus edebiyatı ve başka dillerden birçok şairin eserlerini Kırgızcaya çevirmiştir. Şair, eskiden beri birçok ülkeyle edebî ve kültürel bağlantılarda aktif olarak görev almış olup Kırgızistan’da, SSCB’de ve başka ülkelerde ödüller almıştır. 2015 yılında Türk Dünyası Yılın Edebiyat Adamı olarak seçilen, 80. doğum yıl dönümü Kırgızistan’da ve diğer Türk devletlerinde kutlanan şair; 2022 yılında, 87 yaşında vefat etmiştir.